Kinh tế chia sẻ đã trở thành xu hướng toàn cầu đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi cách thức cung cấp và tiêu thụ dịch vụ, đặc biệt trong ngành du lịch.
Sự xuất hiện của mô hình kinh tế chia sẻ (sharing economy) đã tạo nên nhiều thay đổi cách thức cung cấp và tiêu thụ dịch vụ, đặc biệt trong ngành du lịch. Các nền tảng chia sẻ như Airbnb, Uber, và các ứng dụng tương tự đã tạo ra một cuộc cách mạng trong du lịch, mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho sự phát triển nói chung.
Khái niệm kinh tế chia sẻ trong du lịch
Kinh tế chia sẻ là mô hình kinh doanh tận dụng các nguồn lực nhàn rỗi (như nhà ở, phương tiện di chuyển, hoặc kinh nghiệm cá nhân) để cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng thông qua các nền tảng công nghệ. Trong ngành du lịch, điều này bao gồm việc chia sẻ chỗ ở như nền tàng Airbnb và hệ thống các homestay. Chia sẻ phương tiện di chuyển như Grab, Uber, Turo. Chia sẻ trải nghiệm gồm các dịch vụ trải nghiệm địa phương như tour hướng dẫn bởi người dân bản địa GetYourGuide, Klook.
Tác động của kinh tế chia sẻ đối với ngành du lịch
Lợi ích của kinh tế chia sẻ
Lợi ích đầu tiên có thể kể đến đó là tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ du lịch giúp du khách dễ dàng tìm kiếm các dịch vụ chỗ ở, di chuyển hoặc trải nghiệm phù hợp với ngân sách và nhu cầu. Nền tảng như Airbnb cung cấp đa dạng loại hình lưu trú, từ căn hộ cao cấp đến phòng trọ giá rẻ. Các phương tiện di chuyển như Grab, Uber giúp việc đi lại trở nên đơn giản hơn ngay cả khi đi du lịch ở một quốc gia khác
Tối ưu hóa nguồn lực nhàn rỗi
Sử dụng hiệu quả tài sản cá nhân như nhà ở hoặc xe hơi, giúp tăng thu nhập cho chủ sở hữu. Một chủ nhà ở Hà Nội có thể kiếm thêm trung bình 10-15 triệu đồng/tháng từ việc cho thuê nhà qua Airbnb. Tương như vậy, một xe ô tô cũng có thể mang lại cho chủ nhân từ 8-10 triệu tháng nếu chủ nhân cung cấp dịch vụ xe qua các nền tảng grab, uber.
Thúc đẩy du lịch địa phương
Kinh tế chia sẻ giúp mở rộng điểm đến ra ngoài các khu vực truyền thống. Du khách được trải nghiệm cuộc sống và văn hóa địa phương thông qua các tour trải nghiệm bản địa.
Giảm chi phí cho du khách
Chỗ ở và phương tiện di chuyển qua các nền tảng chia sẻ thường rẻ hơn các dịch vụ truyền thống. Bên cạnh đó hình thức này cũng giúp du khách chủ động hơn trong việc tìm kiếm các dịch vụ phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của bản thân.
Thách thức từ kinh tế chia sẻ trong ngành du lịch
Cạnh tranh với các dịch vụ truyền thống khi các khách sạn và nhà nghỉ truyền thống phải cạnh tranh khốc liệt với Airbnb, hay dịch vụ giao hàng ăn dẫn đến mất thị phần. Việc quản lý và đánh thuế các nền tảng chia sẻ gặp khó khăn do tính chất phi tập trung. Nhiều chủ nhà trên Airbnb hoặc Uber không đăng ký kinh doanh, dẫn đến thất thoát thuế.
Tác động tiêu cực đến cộng đồng
Sự gia tăng lưu trú qua Airbnb tại các khu dân cư dẫn đến việc tăng giá thuê nhà, ảnh hưởng đến đời sống người dân địa phương khi họ có nhu cầu thuê để sống Ở các thành phố du lịch lớn như Barcelona hay Amsterdam, việc “Airbnb hóa” đã gây ra tình trạng dân cư rời đi do chi phí sinh hoạt tăng cao. Một số thành phố đã phải đối mặt với tình trạng thành phố không có dân cư chỉ có khách du lịch. Chất lượng dịch vụ không đồng đều do không phải tất cả các nhà cung cấp trên nền tảng chia sẻ đều chuyên nghiệp, du khách có thể gặp rủi ro về chất lượng dịch vụ.
Sự phát triển của kinh tế chia sẻ trong ngành du lịch
Không thể phủ nhận những đóng góp tích cực về mặt kinh tế và cả xã hội mà dịch vụ kinh tế chia sẻ đã mang lại. Các nền tảng nổi bật về mô hình kinh tế chia sẻ như Airbnb, Uber, Grab…đã mang lại nhiều thay đổi tích cực cho ngành du lịch, tạo ra việc làm cho nhiều người. Bên cạnh đó, các nền tảng này cũng giúp tối ưu hóa các nguồn lực cá nhân phục vụ cho mục đích kiếm tiền của chính họ.
Tính đến hết năm 2023, Airbnb có mặt tại hơn 220 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn 4 triệu chủ nhà và 1 tỷ lượt đặt phòng kể từ khi ra mắt. Doanh thu năm 2022 mà nền tảng này đạt được đã vượt ngưỡng hơn 8,4 tỷ USD, tăng 40% so với năm 2021.
Theo số liệu báo cáo năm 2022, Uber đã có hoạt động tại hơn 10.000 thành phố trên toàn cầu, với tổng doanh thu hơn 31,8 tỷ USD trong năm 2022. Grab tại Đông Nam Á đã mở rộng từ dịch vụ gọi xe sang giao đồ ăn và thanh toán điện tử, góp phần thúc đẩy du lịch nội địa.
Các nền tảng cung cấp hoạt động trải nghiệm như Klook và GetYourGuide đã có hàng triệu trải nghiệm du lịch từ tour khám phá địa phương đến vé tham quan.
Theo Allied Market Research dự tính doanh thu toàn cầu của thị trường trải nghiệm du lịch trực tuyến được dự báo đạt 183 tỷ USD vào năm 2030 .
Triển vọng phát triển kinh tế chia sẻ trong ngành du lịch tại Việt Nam
Mô hình kinh tế chia sẻ bao gồm Airbnb, Uber, Grab..đều đã có mặt tại thị trường Việt Nam và phát triển tốt tại đây. Nền tảng Airbnb nhận được sự quan tâm và sử dụng của đông đảo người thuê và người cho thuê nhà tại Việt Nam. Grab hiện là nền tảng đặt xe lớn nhất và có số người dùng đông nhất tại Việt Nam cho thấy Việt Nam nhiều lợi thế phát triển kinh tế chia sẻ.
Với sự phát triển của công nghệ, các nền tảng chia sẻ tại Việt Nam đang ngày càng phổ biến, như Luxstay (chỗ ở) hay Be (phương tiện di chuyển). Sau đại dịch COVID-19, xu hướng du lịch trong nước tạo cơ hội cho các nền tảng như Klook mở rộng trải nghiệm tại địa phương. Nhiều người trẻ tham gia cung cấp dịch vụ qua các nền tảng, từ hướng dẫn du lịch đến chia sẻ chỗ ở khiến thị trường Việt Nam ngày càng sôi động
Cơ hội tăng trưởng kinh tế bởi các nền tảng kinh tế chia sẻ có thể góp phần lớn vào GDP ngành du lịch, nhờ tạo công ăn việc làm và tăng doanh thu cho địa phương. Việc đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ giúp du khách có nhiều lựa chọn hơn, từ đó nâng cao chất lượng trải nghiệm.
Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế chia sẻ trong du lịch ở Việt Nam
Xây dựng hành lang pháp lý: Quy định cụ thể về trách nhiệm, thuế, và chất lượng dịch vụ của các nền tảng chia sẻ. Tăng cường kiểm soát để tránh tình trạng trốn thuế và cạnh tranh không lành mạnh.
Đào tạo và nâng cao chất lượng dịch vụ: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng phục vụ du lịch cho các nhà cung cấp dịch vụ trên nền tảng chia sẻ.
Ứng dụng công nghệ: Phát triển các nền tảng chia sẻ nội địa để cạnh tranh với các doanh nghiệp quốc tế, như Luxstay (chỗ ở) hay VATO (gọi xe).
Đẩy mạnh quảng bá: Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và cá nhân sử dụng nền tảng chia sẻ để đưa sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho thị trường khách nôi địa và khách quốc tế.
Kinh tế chia sẻ đã tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành du lịch, mang lại lợi ích lớn về kinh tế, văn hóa và xã hội. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần có chiến lược quản lý chặt chẽ, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo trong cung cấp dịch vụ. Việt Nam, với lợi thế về tài nguyên du lịch và nhân lực trẻ, có tiềm năng lớn để trở thành điểm sáng trong kinh tế chia sẻ du lịch khu vực và thế giới.
NLH
