Du lịch nghệ thuật, hay còn gọi là “Artcation,” đang trở thành xu hướng phổ biến trên thế giới, kết hợp giữa việc khám phá văn hóa và trải nghiệm nghệ thuật độc đáo.
Du lịch nghệ thuật, một phân nhánh quan trọng của du lịch văn hóa, đang ngày càng khẳng định vai trò trong nền kinh tế toàn cầu. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch văn hóa chiếm khoảng 40% tổng lượng khách du lịch quốc tế hàng năm, tương đương với hơn 400 triệu lượt khách. Doanh thu từ du lịch văn hóa toàn cầu ước đạt 5,9 tỷ USD vào năm 2023, chiếm khoảng 40% tổng doanh thu du lịch toàn cầu. Dự báo, con số này có thể tăng lên hơn 22 tỷ USD vào năm 2033, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của du khách đối với các trải nghiệm văn hóa và nghệ thuật.
Thực tế du lịch nghệ thuật không phải là loại hình mới mà đã được hình thành từ vài chục năm trước với hoạt động truyền thống là đi tham quan bảo tàng, đến các điểm có trưng bày tác phẩm nghệ thuật. Với sự phát triển nhanh của ngành du lịch, nhu cầu ngày càng tăng của khách du lịch, du lịch nghệ thuật ngày nay đã có những thay đổi và phát triển hơn so với ban đầu.
Tìm hiểu về du lịch nghệ thuật
Artcation là một hình thức đi du lịch kết hợp thưởng thức nghệ thuật. Những điểm đến không chỉ là nơi du khách tham quan mà còn tham gia vào các hoạt động nghệ thuật địa phương. Tại Việt Nam, khu nghỉ dưỡng Flamingo Đại Lải đã triển khai mô hình này, với các công trình kiến trúc độc đáo như “Forest In The Sky” và “Bamboo Wings,” cùng các tác phẩm điêu khắc và biểu diễn nghệ thuật dân gian.
Các thành phố nghệ thuật hàng đầu thế giới
Nhiều thành phố trên thế giới nổi tiếng với văn hóa và nghệ thuật phong phú, thu hút du khách yêu thích nghệ thuật. Trong đó có thể kể đến đầu tiên đó là Paris, Rome, New York…Thủ đô Paris của nước Pháp, không chỉ là nơi có những cung điện, lâu đài với kiến trúc mỹ lệ mà tại đây còn là trung tâm của văn hóa, nghệ thuật nhân loại. Bảo tàng Louvre, Nhà hát Opéra Garnier và nhiều công trình kiến trúc kinh điển, Paris là điểm đến mơ ước của những người yêu nghệ thuật. Thành phố Rome của nước Ý là thành phố lâu đời với Đấu trường La Mã, Đền Pantheon và nhiều di tích lịch sử, Rome mang đến trải nghiệm văn hóa độc đáo. Là một thành phố hiện đai, New York, Mỹ với Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại và Nhà hát Broadway, New York là trung tâm nghệ thuật hiện đại với sự đa dạng và sôi động của một trong những thành phố lớn hiện đại nhất thế giới
Bảo tàng nghệ thuật nổi tiếng trên thế giới
Tham quan các bảo tàng nghệ thuật là hoạt động không thể thiếu trong du lịch nghệ thuật. Các bảo tàng thu hút khách du lịch nhất trên thế giới hiện nay là Louvre, Metropolitan Museum of Art, Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc, Bảo Tàng Quốc gia về Hàng Không và Không Gian, Hermitage
Bảo tàng Louvre, Pháp: Là bảo tàng lớn nhất thế giới, lưu giữ nhiều tác phẩm nghệ thuật kinh điển. Bảo tàng Louvre vốn là một pháo đài vào thế kỷ thứ XII, đến cuối thế kỷ XIV trở thành cung điện hoàng gia và sau đó tiếp tục được xây dựng và mở rộng. Ngày nay, Louvre là viện bảo tàng nổi tiếng nhất thế giới, trưng bày trăm nghìn các hiện vật về những nền văn minh cổ, nghệ thuật tôn giáo và nghệ thuật châu Âu từ trung cổ tới nay. Bảo tàng có diện tích 210000 m2, trưng bày 35.000 hiện vật. Trong đó có những tác phẩm nổi tiếng nhất thế giới như: Tượng thần Vệ Nữ, tranh nàng Mona Lisa, phiến đá ghi bộ luật Hammurabi, tấm bia Mesha… Bộ sưu tập của bảo tàng Louvre vô cùng đồ sộ lên đến hơn 380.000 hiện vật. Đến đây bạn không nên bỏ qua các khu trưng bày như: Ai Cập cổ đại; Hy Lạp, La Mã cổ đại, Phương Đông cổ đại, Nghệ thuật Hồi giáo, Nghệ thuật họa hình, Nghệ thuật trang trí…
Bảo tàng Metropolitan Museum of Art tại New York, Mỹ là một trong những viện bảo tàng mỹ thuật lớn nhất thế giới. Bảo tàng tọa lạc tại thành phố New York hoa lệ, được thành lập năm1870. Trong bảo tàng có vô số các bộ sưu tập quý hiếm về nghệ thuật Ai Cập, phương Đông, châu Âu cổ đại… và những báu vật khác thuộc các thời kỳ khác nhau của văn minh nhân loại như: Hy Lạp La Mã, nghệ thuật Hồi giáo Trung cổ, hội họa châu Âu thế kỷ XX… Hàng năm bảo tàng thu hút hơn 4 triệu lượt khách du lịch quốc tế đến tham quan.
Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc là một trong những bảo tàng lớn nhất thế giới và là nơi tập trung những hiện vật đại biểu cho nền văn minh phương Đông. Bảo tàng có tích 19 hecta, là một điểm lý tưởng của khách du lịch Trung Quốc trong nước và quốc tế đến để tìm hiểu về văn hóa và lịch sử Trung Hoa. Bảo tàng trưng bày trên 1 triệu vật phẩm mô tả lại lịch sử 5.000 của Trung Quốc.
Bảo tàng Hermitage, Nga: Một trong những bảo tàng lớn nhất và lâu đời nhất thế giới, với bộ sưu tập nghệ thuật phong phú. Bảo tàng Quốc gia Hermitage tọa lạc trong sáu tòa nhà hoành tráng ngay tại trung tâm St. Petersburg, bên bờ sông Neva, Hermitage thực sự là một bảo tàng độc đáo, với bộ sưu tập khổng lồ gồm khoảng ba triệu tác phẩm nghệ thuật và di sản của văn hóa thế giới. Tranh vẽ, đồ họa, tượng điêu khắc, các sản phẩm nghệ thuật mỹ nghệ… Trong số đó, có không ít những kiệt tác thực sự mang tầm cỡ thế giới.
Nghệ thuật công cộng và không gian sáng tạo
Nghệ thuật công cộng đóng vai trò quan trọng trong việc kiến tạo điểm đến du lịch, kết nối các không gian sáng tạo và cộng đồng. Tại nhiều quốc gia trên thế giới, nghệ thuật công cộng (Public art) và sức lôi cuốn của nó đối với người dân, khách tham quan, du lịch không còn là điều mới mẻ. Có thể kể đến những công trình nghệ thuật công cộng nổi tiếng trên thế giới như Tượng nữ thần tự do (New York, Mỹ); Nhà trưng bày (Gallery) phía Đông – Berlin (phần còn lại của bức tường Berlin – CHLB Đức); Cổng mây (Cloud gate ở Chicago, Mỹ); Waste Landscape (Paris, Pháp); quả Bí ngô vàng chấm bi (Yellow Pumpkin – Đảo Naoshima, Nhật Bản); hay Tượng đài Mẹ Tổ quốc kêu gọi – Rodina Mat zovyot (Volgograd, Liên Bang Nga)… đã trở thành những điểm đến không thể thiếu trong hành trình của du khách. Trong đó có những quốc gia đặc biệt nổi tiếng với những thành phố nghệ thuật công cộng. Có thể kể đến như Berlin, Đức là thành phố nổi tiếng với nghệ thuật đường phố và các không gian nghệ thuật độc lập, thu hút du khách yêu thích sự sáng tạo. Tokyo, Nhật Bản với Trung tâm Nghệ thuật Quốc gia, Bảo tàng Nghệ thuật Mori và nhiều không gian nghệ thuật khác, Tokyo là điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu nghệ thuật.
Kết hợp nghệ thuật sân khấu và du lịch
Nhiều quốc gia đã thành công trong việc phát triển du lịch gắn với nghệ thuật sân khấu, tạo ra sản phẩm du lịch đặc sắc. Trong đó, Indonesia với nghệ thuật múa rối cạn được tích hợp vào các chương trình du lịch, mang đến trải nghiệm văn hóa độc đáo cho du khách. Pháp là nơi thường tổ chức các buổi biểu diễn nghệ thuật truyền thống, thu hút du khách và góp phần bảo tồn văn hóa.
Lợi ích của du lịch nghệ thuật
Lợi ích đầu tiên dễ thấy của việc phát triển du lịch nghệ thuật đó là thúc đẩy kinh tế địa phương: Du lịch nghệ thuật tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng và hỗ trợ các nghệ sĩ địa phương.
Du lịch nghê thuật giúp duy trì và phát triển các hình thức nghệ thuật truyền thống, đồng thời giới thiệu văn hóa địa phương đến du khách quốc tế từ đó đóng góp tích cực cho hoạt động bảo tồn văn hóa
Du lịch nghệ thuật tăng cường trải nghiệm du lịch khi du khách có cơ hội tham gia và trải nghiệm nghệ thuật, tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ.
Sức hút của các bảo tàng nghệ thuật
Các bảo tàng nghệ thuật hàng đầu thế giới thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm, đóng góp đáng kể vào doanh thu của ngành du lịch.
Bảo tàng Louvre (Paris, Pháp) đón khoảng 8,7 triệu lượt khách vào năm 2015, đứng đầu danh sách các bảo tàng được ghé thăm nhiều nhất. Bảo tàng Anh (London, Anh) thu hút 6,8 triệu lượt khách trong cùng năm. Bảo tàng Vatican (Thành Vatican) đón 6 triệu lượt khách, nằm trong top các bảo tàng được tham quan nhiều nhất.
Giá trị kinh tế của các công trình nghệ thuật
Các công trình nghệ thuật và di tích văn hóa không chỉ là điểm tham quan mà còn mang lại giá trị kinh tế lớn. Tháp Eiffel (Paris, Pháp) được ước tính có giá trị khoảng 434 tỷ USD, với hơn 6 triệu lượt khách mỗi năm. Nhà thờ Sagrada Familia (Barcelona, Tây Ban Nha) thu hút hơn 3 triệu du khách mỗi năm, với giá trị danh tiếng ước tính 90,37 tỷ euro.
Du lịch nghệ thuật đang ngày càng phát triển và đa dạng, mang lại lợi ích kinh tế và văn hóa cho cả du khách lẫn cộng đồng địa phương. Việc kết hợp giữa du lịch và nghệ thuật không chỉ tạo ra những trải nghiệm độc đáo mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật trên toàn thế giới.
Tác động kinh tế của du lịch văn hóa tại Việt Nam
Tại Việt Nam, du lịch văn hóa đóng góp quan trọng vào nền kinh tế với tổng thu từ khách du lịch năm 2018 đạt 637 nghìn tỷ đồng, đóng góp 8,39% vào GDP cả nước; năm 2019 đạt 755 nghìn tỷ đồng (tương đương 32,8 tỷ USD). Theo báo cáo thống kê của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam năm 2023, tổng số khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đạt 12,6 triệu lượt, khách du lịch nội địa đạt 108,2 triệu lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 678,3 nghìn tỷ đồng.
Phát triển du lịch văn hóa thành ngành công nghiệp văn hóa
Việt Nam đang nỗ lực phát triển du lịch văn hóa thành một trong những loại hình đóng góp vào ngành công nghiệp văn hóa, nhằm thúc đẩy kinh tế và quảng bá hình ảnh đất nước. Du lịch văn hóa được xác định là một nhánh phát triển trong những ngành công nghiệp văn hóa, vì thế loại hình này cần được đẩy mạnh, cùng với thủ công mỹ nghệ, thiết kế, điện ảnh, xuất bản, thời trang, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật. Ngành du lịch văn hóa tạo ra hàng triệu việc làm, mang lại thu nhập cho nhiều người, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.
Việt Nam sở hữu nhiều di sản văn hóa và nghệ thuật độc đáo, có khả năng phát triển loại hình du lịch nghệ thuật
Lượng khách tham quan di sản của Việt Nam tăng liên tục theo từng năm. Báo cáo của ngành du lịch cho biết năm 2016, các di sản thế giới tại Việt Nam đón 14,3 triệu lượt khách, mang lại doanh thu khoảng 1.776 tỷ đồng. Đến năm 2019, con số này tăng lên 18,2 triệu lượt khách với doanh thu khoảng 2.322 tỷ đồng. Du lịch văn hóa đóng góp đáng kể vào GDP của Việt Nam, với mục tiêu đến năm 2030, du lịch văn hóa chiếm 20-25% trong tổng thu từ khách du lịch, ước đạt khoảng 26-32,5 tỷ USD.
Việt Nam đang phát triển nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật
Việc đầu tư vào các chương trình biểu diễn nghệ thuật đã tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách. Trong đó có những chương trình được đầu tư lớn như “Ký ức Hội An”, “Tinh hoa Việt Nam”:
Ký ức Hội An: Chương trình biểu diễn thực cảnh về lịch sử và văn hóa Hội An, được Reuters ghi nhận là show diễn đẹp nhất thế giới, thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi năm.
Tinh hoa Việt Nam: Show diễn tại Phú Quốc United Center, tái hiện các nét văn hóa truyền thống, dân gian Việt Nam, góp phần tăng cường trải nghiệm cho du khách.
Việt Nam tích cực ứng dụng công nghệ trong du lịch nghệ thuật
Việc áp dụng công nghệ số đã nâng cao trải nghiệm của du khách. Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam triển khai ứng dụng ứng dụng iMuseum VFA, giúp du khách tìm hiểu về các tác phẩm nghệ thuật thông qua công nghệ quét mã QR và định vị iBeacon, mang lại trải nghiệm tham quan tương tác và sâu sắc hơn.
Phát triển nhiều hoạt động nghệ thuật làng nghề
Các làng nghề sơn mài truyền thống đã trở thành điểm đến hấp dẫn như Làng nghề Hạ Thái với lịch sử hơn 200 năm, làng nghề này đã được công nhận là điểm du lịch làng nghề, thu hút du khách đến tham quan và trải nghiệm làm tranh sơn mài. Lớp học trải nghiệm tại làng cổ Đường Lâm, du khách có thể tham gia lớp học làm tranh sơn mài, do họa sĩ Nguyễn Tấn Phát hướng dẫn, tạo cơ hội trải nghiệm và hiểu sâu hơn về nghệ thuật truyền thống.
Những số liệu và ví dụ trên cho thấy du lịch nghệ thuật không chỉ đóng góp quan trọng vào kinh tế mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống, đồng thời nâng cao trải nghiệm cho du khách, thúc đẩy sự phát triển bền vững và tạo cơ hội việc làm cho nhiều người.
NLH
