Hồ sơ Hội Lim, nghệ thuật chèo (sân khấu quần chúng) và múa rối nước Đông Ngư được tỉnh Bắc Ninh chuẩn bị nhằm đề xuất ghi vào Danh sách Di sản Quốc gia văn hóa phi vật thể vào năm 2024.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Đáp cho biết, Sở đang xây dựng hồ sơ công nhận Hội Lim, nghệ thuật chèo Bắc Ninh và múa rối trên nước Đông Ngư là di sản văn hóa phi vật thể vào năm 2024.
Đây là cơ hội để tỉnh tập hợp, biên soạn toàn bộ tài liệu, hình ảnh, hiện vật liên quan, đánh giá hiện trạng di sản trong quá khứ và hiện tại để đánh giá giá trị, sức sống, khả năng bảo tồn và nguy cơ tuyệt chủng của di sản cũng như khả năng duy trì nó và ảnh hưởng của nó đến đời sống cộng đồng đương đại.
Các cơ quan liên quan có trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ dựa trên nghiên cứu thực tế (đi thực tế), thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến Hội Lim, chèo Bắc Ninh và múa rối nước Đông Ngư, theo đúng Thông tư số 04/2010/TT-BVHTTDL ngày 30/12/2010 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Các hồ sơ này sẽ góp phần tích cực vào việc tổ chức, quản lý và đề xuất các giải pháp hữu ích nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị đặc trưng của từng di sản này.
Những nét văn hóa riêng biệt
Hội Lim là một lễ hội văn hóa rất độc đáo của làng quan họ Bắc Ninh, được tổ chức từ ngày 13 đến ngày 15 tháng giêng âm lịch, trên đồi Lim, thị trấn cùng tên của huyện Tiến Du. Các đám rước, nghi lễ, cuộc thi ca hát và các trò chơi phổ biến làm nổi bật lễ hội, với đám đông lớn chủ yếu là các cô gái và chàng trai trẻ.
Biểu diễn quan họ là tâm điểm của lễ hội này, vốn có danh tiếng lan rộng khắp Việt Nam từ lâu. Đây là một thể loại âm nhạc đặc trưng của Kinh Bắc, tên cũ của tỉnh Bắc Ninh nói riêng và của toàn bộ khu vực phía Bắc nói chung. Lim là điểm gặp gỡ thường niên của tất cả ca sĩ. Không phải ngẫu nhiên mà nó được mệnh danh là lễ hội xen kẽ các bài hát.
Ra đời từ thế kỷ thứ 10 ở vùng đồng bằng sông Hồng và sau đó lan rộng ra vùng Trung Bắc và Bắc Trung Bộ, chèo là một môn nghệ thuật truyền thống độc đáo có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người Việt.
Trước đây, biểu diễn chèo được tổ chức ở sân đình, chùa hoặc nhà của các gia đình quý tộc. Sân khấu chỉ là một tấm chiếu trải giữa sân, các nghệ sĩ biểu diễn trên đó, các nhạc công đứng ở mép chiếu còn khán giả đứng trước và hai bên sân khấu.
Theo thời gian, không gian sân khấu đã có nhiều thay đổi. Ngày nay chèo được biểu diễn không chỉ ở sân nhà chung mà còn trên các sân khấu lớn được trang bị thiết bị nghe nhìn hiện đại. Nội dung các tác phẩm được cập nhật để tiếp cận cuộc sống hiện đại, giúp cho nghệ thuật chèo có thể được phổ biến rộng rãi trong công chúng.
Đông Ngư là một trong 14 làng nổi tiếng nhất với nghệ thuật múa rối nước truyền thống. Nghệ thuật múa rối nước của làng này khác với các làng khác ở chỗ sử dụng các làn điệu quan họ Bắc Ninh làm nhạc cơ bản. Các tiết mục thường được biểu diễn trong các lễ hội làng. Sau nhiều năm không được trình diễn, nghề múa rối được du nhập trở lại làng vào năm 1958. Tượng của người sáng lập nghề cho đến ngày nay vẫn được lưu giữ trong đình làng.
Kinh Bắc xưa nổi tiếng là vùng đất của những câu chuyện cổ, những sự tích văn hoá. Đến nay, Bắc Ninh có gần 1.600 di tích trong đó có 643 di tích đã được xếp hạng, 4 di tích cấp quốc gia đặc biệt và 204 di tích cấp quốc gia khác. Toàn tỉnh hiện có 18 hiện vật và nhóm hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia. Ngoài ra, còn có 49 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 4 di sản được UNESCO công nhận và 8 di sản được đưa vào Danh sách Quốc gia.
TLH
