Mới đây, Chính phủ đã có chỉ đạo mới mang tính định hướng cho các Bộ ngành liên quan để tiếp tục nỗ lực xây dựng ngành công nghiệp ôtô. Theo đó, cần đánh giá lại việc ảnh hưởng của chính sách thuế, phí đến thị trường và ngành công nghiệp ôtô.
Cụ thể, trong buổi làm việc mới đây với các Bộ, ban ngành liên quan để cùng tìm ra hướng đi mới cho ngành công nghiệp ôtô Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã giao Bộ Tài chính chủ trì cùng Bộ Công thương tổng hợp, đánh giá thực trạng để đề xuất định hướng chính sách thuế, tài chính đối với ngành ôtô trong thời gian tới, dựa trên những chính sách mới để quy hoạch, phát triển ngành công nghiệp ôtô đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Phó Thủ tướng yêu cầu các nhà chính sách cần phải có những cập nhật mới về định hướng, chính sách, khắc phục những bất cập, phù hợp hơn với những thay đổi của tình hình kinh tế, xu thế thị trường. Đồng thời, yêu cầu Bộ Tài chính phải có báo cáo đánh giá, phân tích cụ thể về chính sách thuế, phí, lệ phí hiện hành có tác động điều tiết thị trường, điều tiết tiêu dùng ôtô như thế nào trong thời gian qua.
Phía Bộ Công thương cần chỉ rõ thực trạng phát triển, tình hình thực hiện Quy hoạch ngành công nghiệp ôtô, dự báo xu thế thị trường, nhu cầu tiêu dùng trong nước. Từ báo cáo của 2 Bộ, Chính phủ sẽ xem xét những định hướng chính sách thuế đối với ngành ôtô trong thời gian tới, bao gồm chính sách thuế nhập khẩu với xe nguyên chiếc, linh kiện, các sắc thuế, phí, lệ phí…
Trong báo cáo của Bộ Tài chính, quan điểm xây dựng chính sách thuế trong thời gian tới đối với ngành công nghiệp ôtô sẽ thận trọng hơn, mục tiêu là dùng thuế để tạo sức ép giảm giá xe trong nước, bảo đảm lợi ích của người tiêu dùng. Bộ Tài chính cũng đã ban hành các thông tư công bố các biểu thuế ưu đãi đặc biệt với các mức thuế trong 3 năm 2012 – 2014 theo các hiệp định thương mại mà Việt Nam tham gia.
Bộ Tài chính cho biết đã và đang thực hiện lộ trình giảm thuế theo cam kết (theo lộ trình giảm thuế nhâp khẩu ôtô từ khu vực ASEAN tới năm 2018 sẽ còn 0%; còn theo cam kết WTO, thuế suất nhập khẩu ôtô trên thế giới sẽ giảm còn 70% vào năm 2014 và 47% năm 2017). Tuy nhiên, với những loại xe hạn chế tiêu dùng, chủ yếu là xe dưới 9 chỗ ngồi, quan điểm của Bộ là duy trì mức thuế suất cao bằng mức cam kết WTO, năm 2013 thuế nhập khẩu là 74% và sẽ giảm dần xuống 47% và 52% vào năm 2019.
Cũng theo Bộ Tài chính, vướng mắc lớn nhất để xây dựng ngành Công nghiệp ôtô Việt Nam chính là sản lượng sản xuất ôtô trong nước rất thấp, với tỷ lệ nội địa hóa mới chỉ đạt 15% đối với xe dưới 9 chỗ, 30 – 40% với xe trên 10 chỗ, trong khi mục tiêu đề ra là 50 – 60%. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là nhu do cầu trong nước thấp, trong khi vốn đầu tư cho dây chuyền sản xuất ôtô rất lớn, công nghệ luôn thay đổi. Do đó dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không chú trọng việc tăng tỷ lệ nội địa hóa như đã cam kết và có xu hướng chuyển sang lắp ráp giản đơn, nhập xe nguyên chiếc để kinh doanh thương mại. Chính sách thuế, phí đánh mạnh vào ôtô đang làm cho giá xe ở Việt Nam cao gấp hơn 2 lần giá xe tại Mỹ, phí sử dụng xe cao làm cho người dân không còn mặn mà mua sắm xe cá nhân, trong khi nhu cầu sở hữu xe cá nhân ngày một cao…
Để hạn chế tình trạng doanh nghiệp ôtô chỉ nhập khẩu thay vì sản xuất, Bộ Tài chính cho biết vẫn sẽ đánh thuế nhập khẩu sẽ vẫn duy trì ở mức cao nhất, gồm cả thuế theo tỷ lệ phần trăm và thuế tuyệt đối theo cam kết WTO. Còn với linh kiện, phụ tùng ô tô nhập khẩu, mức thuế nhập khẩu bình quân cho cả bộ linh kiện đối với xe dưới 9 chỗ ngồi hiện ở mức 18 – 20%. So với thuế suất thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc mới là 74%, thì khoảng cách còn khá xa. Tuy nhiên, khoảng cách này đã giảm đáng kể so với 5 năm trước (thuế nhập khẩu bộ linh kiện ở mức 15%, trong khi thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc là 100%).
Bộ Tài chính cũng cho biết, khi thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc mới giảm xuống còn 47% và 52% như cam kết, thì thuế suất nhập khẩu bộ linh kiện sẽ vẫn phải duy trì ở mức 18 – 20% như hiện nay nhằm tránh tình trạng doanh nghiệp chủ yếu nhập khẩu linh kiện, phụ tùng ở dạng bộ CKD và không còn khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và phát triển công nghiệp phụ trợ như các định hướng hiện nay của Chính phủ.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế nhận định giải pháp tăng thuế với xe nhập khẩu và bộ phụ tùng dạng CKD của Bộ Tài chính nhằm thúc đẩy liên doanh nâng cao tỷ lệ nội địa hóa không đủ để ngành công nghiệp ôtô Việt “cất cánh” bởi nó mâu thuẫn với các cam kết về thuế mà Việt Nam đã ký. Do đó, để duy trì mục tiêu gây dựng ngành công nghiệp ôtô, cần một giải pháp tổng thể, dài hơi và quyết liệt hơn, trong đó bên cạnh sự hỗ trợ về chính sách, phải có cơ chế xử lý những liên doanh không thực hiện đúng cam kết nội địa hóa hoặc có quy định khuyến khích người tiêu dung sử dụng ô tô sản xuất trong nước…/.
