Theo 1 DN lớn ngành dệt may Việt Nam, các Cty Trung Quốc hoạt động theo chuỗi liên kết, nhập khẩu từ công ty mẹ tại nước sở tại, gia công tại Việt Nam và xuất khẩu. Nhiều Cty Trung Quốc còn thực hiện gia công cho 1 số hãng dệt may lớn của nước ngoài, thậm chí cho các cty dệt may Việt Nam.
Sự có mặt của các DN dệt may Trung Quốc tại Việt Nam khiến rất nhiều DN dệt may nhỏ và vừa của Việt Nam rất khó tiếp cận được đơn hàng gia công trực tiếp từ nước ngoài, thậm chí nhiều DN phải nhận lại gia công (gia công lẻ) từ DN Trung Quốc.
Theo GS Nguyễn Mại – Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư nước ngoài: sự gia tăng đầu tư lớn của các DN dệt may Trung Quốc thời gian gần đây do nhiều dự án của họ phải mở rộng để đón đầu các cơ hội làm ăn lớn với các đối tác.
Trong TPP, Trung Quốc không tham gia, điều này đặt câu hỏi cho các DN Trung Quốc phải làm gì trước cơ hội lớn như này và Việt Nam là sự lựa chọn hoàn hảo nhất của họ. Bên cạnh đó, chi phí lao động tăng tại Trung Quốc, chính quyền xiết chặt quản lý quy định về môi trường, công nghệ khiến chi phí đầu tư tăng cao và các DN Trung Quốc phải tính đến chuyển sản xuất về những nơi có chi phí lao động thấp hơn và các điều kiện môi trường không quá khắt khe.
Tuy nhiên, đánh giá khắt khe hơn, TS Lê Xuân Nghĩa – Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, thành viên ban tư vấn chính sách của Thủ tướng chính phủ có chia sẻ: Đừng vội mừng mà hãy nghĩ đến tương lai của ngành dệt may.
Từ chỗ nhập khẩu nguyên phụ liệu để gia công xuất khẩu đến nhập cả thành phẩm xuất khẩu chỉ là quãng đường rất ngắn: “Dệt May bao năm qua vẫn phụ thuộc rất lớn vào nguyên liệu của Trung Quốc. Sự hình thành của 1 số DN 100% vốn Trung Quốc trong ngành này tạo điều kiện thuận lợi để cho họ nhập thành phẩm và xuất khẩu. Từ chỗ chúng ta chỉ nhập nguyên liệu, gia công xuất khẩu, tôi lo ngại sắp tới chúng ta sẽ phải nhập thành phẩm để xuất khẩu. Hàng Việt nhưng xuất xứ từ Trung Quốc 100% là điều sẽ xảy ra”.
Theo các chuyên gia kinh tế, đây là sự “nguy hại ghê gớm” đối với ngành dệt may bởi sẽ làm mất thương hiệu của ngành xuất khẩu số 1 của Việt Nam, các sản phẩm có thương hiệu từ Việt Nam “thật” không thể cạnh tranh xuất khẩu về giá so với các DN Trung Quốc. Về lâu về dài, chắc chắn chúng ta sẽ vướng phải các quy chuẩn về Quy tắc xuất xứ hàng hóa từ các nước ASEAN, Mỹ hay EU… Cũng theo ông Nghĩa, chính sự dễ dãi trong giao dịch thương mại, hợp tác và làm ăn với Trung Quốc đã khiến nhiều ngành nghề của Việt Nam kém chuẩn, lạc hậu và không có quy hoạch, định hướng.
Theo Chuyên gia Kinh tế Phạm Chi Lan, sự mở rộng đầu tư vào dệt may của Trung Quốc không thể ngăn cản được. Tuy nhiên, chúng ta phải xiết chặt quản lý môi trường, công nghệ và áp dụng các quy tắc xuất xứ hàng hóa theo tiêu chuẩn quốc tế để bảo vệ thương hiệu ngành và thương hiệu quốc gia.
