Sau khi đề ra chiến lược “Trở lại châu Á – Thái Bình Dương” vào năm 2009, Mỹ đã thực sự trở lại châu Á trong các lĩnh vực đầu tư và thương mại, tăng thêm đầu tư vào khu vực Đông Nam Á. Các nước Đông Nam Á mong muốn Mỹ nhanh chóng vực dậy nền kinh tế của mình để tham gia tích cực hơn vào sự phát triển kinh tế của khu vực này, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh kinh tế thế giới vẫn còn suy giảm.
Theo ông Trần Cương, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Đông Á, Đại học công lập Xinhgapo, mục đích “trở lại châu Á – Thái Bình Dương” của Mỹ thực chất là nhằm phục vụ cho lợi ích kinh tế. Mỹ cho rằng trong 10 năm qua, Mỹ đã không theo sát với sự phát triển kinh tế của khu vực Đông Nam Á, dẫn đến những thiệt hại về kinh tế cho nước Mỹ, ảnh hưởng tới lợi ích quốc gia của Mỹ. Vì vậy, Mỹ mong muốn tăng cường liên kết với khu vực này. Trong vài năm trở lại đây, Mỹ đã tăng mạnh đầu tư vào Việt Nam, Lào và Inđônêxia, với những khoản đầu tư trực tiếp chịu tác động của chính phủ còn lớn hơn là thương mại.
Tháng 6/2013, Hội đồng Thương mại Mỹ – ASEAN của Mỹ có kế hoạch đưa đoàn doanh nghiệp Mỹ tới thăm Ban Thư ký ASEAN. Trong những năm cuối của nhiệm kỳ thứ nhất, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã coi việc gia tăng xuất khẩu, tạo việc làm và ứng phó với khủng hoảng tài chính là những nội dung quan trọng của chiến lược “trở lại châu Á – Thái Bình Dương”. Việc Mỹ thúc đẩy đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một minh chứng.
Theo “Báo cáo khảo sát điều tra thương mại ASEAN năm 2011” của Phòng Thương mại Mỹ, 2 năm qua, có tới 74% doanh nghiệp Mỹ tại ASEAN tăng vốn đầu tư, trong 2 năm tới con số này sẽ tăng lên 85%, nhất là những doanh nghiệp trong lĩnh vực chế tạo. Mặt khác, các nước ASEAN cũng đang tích cực thu hút các công ty đa quốc gia của Mỹ đến đầu tư, nhằm thúc đẩy sự phát triển của các nước này thông qua công nghệ tiến tiến và sản phẩm của doanh nghiệp Mỹ. Thủ tướng Campuchia Hun Xen từng cho biết, các nước ASEAN mong Mỹ đầu tư vào các lĩnh vực năng lượng và dầu khí.
Ông Trần Cương cho rằng Mỹ và ASEAN có tính bổ sung về kinh tế rất mạnh. Mỹ là nền kinh tế phát triển, trong khi Đông Nam Á phần lớn là các nước đang phát triển. Xét về chuỗi công nghiệp, một bên là loại hình lao động tập trung, một bên là loại hình vốn và công nghệ tập trung. Hơn thế nữa, khu vực Đông Nam Á có tài nguyên dồi dào, Mỹ có nhu cầu rất lớn đối với các loại cây trồng nhiệt đới Đông Nam Á, trong khi thị trường Đông Nam Á cũng có nhu cầu đối với ngô và lúa mì của Mỹ. Các nước Đông Nam Á có nhu cầu tăng cường thương mại mạnh mẽ với Mỹ, bởi thị trường Mỹ rất lớn, đơn hàng đến từ các nền kinh tế phát triển có thể bảo đảm tối đa cho sản xuất tại các nền kinh tế đang phát triển.
