Với định hướng phát triển du lịch dựa trên nền tảng văn hóa, tập trung phát triển sản phẩm du lịch tâm linh, du lịch lễ hội. Du lịch Hà Nam đã có những bước tiến đáng khích lệ và kết quả khả quan trong những năm gần đây.
Theo thống kê của Sở VHTTDL tỉnh, hiện Hà Nam có khoảng 1.800 di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật, tôn giáo, tín ngưỡng tiêu biểu như: đền Lảnh Giang (Duy Tiên); chùa Bà Đanh, Khu du lịch quốc gia Tam Chúc, Ngũ động Thị Sơn (Kim Bảng); đền Trần Thương, Khu tưởng niệm Nhà văn, Liệt sĩ Nam Cao (Lý Nhân); Từ đường Nguyễn Khuyến (Bình Lục); chùa Địa Tạng Phi Lai, chùa Trinh Tiết, chùa Phật Quang, chùa Ninh Tảo…Trong số 1.800 di tích có 91 di tích đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia, 02 di tích được công nhận là Di tích cấp quốc gia đặc biệt. Hà Nam cũng là nơi hội tụ nhiều giá trị văn hóa với hệ thống các lễ hội tiêu biểu có thể kể đến như: Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn, Lễ phát lương đền Trần Thương, Lễ hội Vật võ Liễu Đôi…Các làng nghề truyền thống tại Hà Nam cũng vô cùng đa dạng, như: Dệt lụa Nha Xá (Mộc Nam, Duy Tiên), cá kho Nhân Hậu (Lý Nhân), trống Đọi Tam (Tiên Sơn, Duy Tiên), sừng mỹ nghệ Đô Hai (An Lão, Bình Lục)… Nghệ thuật dân gian của tỉnh cũng phong phú với các loại hình: hầu đồng, hát Dâm Quyển Sơn, hát Trống quân, hát Lải Lèn. Bên cạnh đó, mảnh đất này còn là đất khoa bảng với những danh nhân nổi tiếng trong lịch sử dân tộc, như: Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, nhà văn Liệt sỹ Nam Cao…
Đặc biệt, Khu du lịch Tam Chúc được coi là Khu du lịch tâm linh lớn nhất Việt Nam. Địa danh này cũng được Thủ tương Chính phủ công nhận là Khu du lịch trọng điểm Quốc gia theo Quyết định số 201/QĐ-TTg ngày 22/01/2013. Chùa Tam Chúc nằm trong khu du lịch Tam Chúc được báo chí ca ngợi là ngôi chùa lớn nhất thế giới cũng vinh dự được chọn là nơi đăng cai Đại lễ Vesak (Đại lễ Phật đản) năm 2019. Kể từ sau Đại lễ Vesak, Khu du lịch Tam Chúc ngày càng được biết đến nhiều hơn, trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách trong nước và quốc tế. Dự án khu du lịch Tam Chúc là một trong những kế hoạch phát triển đầy tiềm năng; là gạch nối giữa khu du lịch Chùa Hương với khu du lịch Vân Long, Hoa Lư, Tam Cốc Bích Động…tạo thành một quần thể các khu du lịch sinh thái vùng ngập nước. Bên cạnh đó, tỉnh Hà Nam cũng xác định quy hoạch hạ tầng kết nối khu du lịch Tam Chúc với Bái Đính, Chùa Hương; phối hợp với Hà Nội đầu tư tuyến nối Ba Sao, qua chùa Hương với Mỹ Đình để tạo sự phong phú đa dạng của một quần thể du lịch đáp ứng nhu cầu của du khách trong nước và quốc tế.
Xác định được tiềm năng, thế mạnh, trong những năm vừa qua, Hà Nam tập trung xây dựng sản phẩm du lịch tâm linh và du lịch lễ hội. Xác định đó là sản phẩm chính, sản phẩm đặc thù của tỉnh. Hàng năm, tại tỉnh vẫn có hàng trăm lễ hội truyền thống được duy trì, tổ chức. Đặc biệt trong đó có 2 lễ hội được tổ chức quy mô lớn và để là Lễ hội Tịch Điền Đọi Sơn, Lễ hội phát ấn Đền Trần Thương. Hai lễ hội này được tổ chức thường niên để tạo thương hiệu cho sản phẩm du lịch lễ hội của tỉnh.
Du lịch tâm linh cũng là thế mạnh được tỉnh đặc biệt tập trung nguồn lực phát triển. Trong giai đoạn tới, tỉnh Hà Nam tiếp tục nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch tổng thể và phê duyệt quy hoạch các phân khu chức năng của Khu du lịch Tam Chúc, làm cơ sở thu hút các dự án đầu tư vào các khu chức năng; làm tiền đề thu hút các dịch vụ du lịch chất lượng cao, thúc đẩy hình thành các tuyến du lịch theo chuỗi. Bên cạnh đó, các điểm đến tâm linh tại tỉnh như chùa Địa Tạng Phi Lai, chùa Bà Đanh, chùa Phật Quang, Đền Trần Thương được cấp kinh phí bảo tồn, trùng tu hàng năm, đồng thời duy trì việc tổ chức các lễ hôi, hoạt động văn hóa tín ngưỡng gắn với lịch sử của các ngôi chùa này.
Với tiềm năng văn hóa cùng với lợi thế về giao thông, sự quan tâm, ưu tiên nguồn lực phát triển du lịch của các cấp chính quyền tỉnh, đặc biệt là định hướng đúng khi xác định du lịch tâm linh, lễ hội là sản phẩm du lịch chính của tỉnh, những năm gần đây du lịch Hà Nam đã có những thay đổi rõ nét, số lượng khách du lịch cũng theo đó chuyển biến tích cực. Theo số liệu thống kê của Sở VHTTDL tỉnh Hà Nam, năm 2022, Hà Nam đón 3 triệu lượt khách, vượt kế hoạch đề ra. Tổng doanh thu du lịch tỉnh ước đạt 2.000 tỷ đồng, đạt 121% so với kế hoạch năm. Năm 2023, chỉ tính riêng 4 tháng đầu năm, số lượng khách du lịch đến với Hà Nam đã vượt trên 3 triệu lượt khách, đạt gần 500% so với cùng kỳ năm 2022, đạt 80% kế hoạch năm 2023. Tổng doanh thu du lịch tỉnh quý I ước đạt hơn 2.000 tỷ đồng, gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2023 và đạt 70% so với kế hoạch năm 2023. Không chỉ ấn tượng về số lượng khách mà ngành du lịch Hà Nam đã bước đầu thành công khi khẳng định được ví trí của tỉnh trên bản đồ du lịch Việt Nam, Hà Nam: Điểm đến của du lịch văn hóa và lễ hội.
Nguyễn Lan Hương
