Tại cuộc họp của Hội đồng các Khía cạnh Liên quan đến Quyền Sở hữu Trí tuệ (TRIPS) vào ngày 25-26 tháng 4, các thành viên WTO tiếp tục công việc của mình trong việc xem xét và rút ra bài học từ đại dịch COVID-19, với mục tiêu xây dựng các giải pháp hiệu quả cho các đại dịch trong tương lai. Các thành viên cũng đã thảo luận về cách thức tiếp tục việc xem xét việc thực hiện Hiệp định TRIPS, công việc này được yêu cầu thực hiện mỗi hai năm.
Các thành viên đã thống nhất đổi tên mục trong chương trình nghị sự từ “Sở hữu trí tuệ và COVID-19″ thành “Sở hữu trí tuệ, COVID-19 và Chuẩn bị cho các Đại dịch”. Quyết định này nhằm phản ánh rõ ràng hơn rằng công việc về sự chuẩn bị cho đại dịch có khả năng là hoạt động chủ yếu dưới mục này trong thời gian tới.
Như được yêu cầu trong Tuyên bố Bộ trưởng của Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 (MC12) tại Abu Dhabi (WT/MIN(24)/DEC), các phái đoàn tiếp tục công việc theo Điều 24 của Tuyên bố Bộ trưởng về Phản ứng của WTO đối với đại dịch COVID-19 và Sự chuẩn bị cho các Đại dịch trong tương lai (WT/L/1142), được thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 vào tháng 6 năm 2022.
Theo điều khoản này, Hội đồng được giao nhiệm vụ tiếp tục hoặc bắt đầu công việc phân tích các bài học đã rút ra và các thách thức trong đại dịch COVID-19, bao gồm dựa trên các đề xuất của các thành viên.
Các thành viên cũng đã thảo luận về một thông báo từ Bangladesh, Colombia, Ai Cập và Ấn Độ có tiêu đề “TRIPS vì Phát triển: Công việc sau MC13 về các vấn đề liên quan đến TRIPS” (IP/C/W/708), đã được phát hành tới Hội đồng TRIPS và Hội đồng Chung vào ngày 8 tháng 3 năm 2024. Các thành viên cũng đã được cập nhật về các biện pháp trong nước liên quan đến sở hữu trí tuệ đã được thực hiện trong đại dịch COVID-19.
Tài liệu được Ban Thư ký WTO biên soạn, có tiêu đề “COVID-19: Các Biện pháp Liên quan đến Quyền Sở hữu Trí tuệ trong Thương mại” (IP/C/W/709), chứa danh sách không đầy đủ các biện pháp này, đã được rút ra từ các nguồn chính thức và đã được các thành viên xác minh. Các phái đoàn đã được khuyến khích thông báo cho Ban Thư ký về bất kỳ biện pháp nào cần được đưa vào hoặc cập nhật trong tài liệu này, tài liệu này có sẵn trên trang web của WTO.
Xem xét việc thực hiện TRIPS
Điều 71.1 của Hiệp định TRIPS yêu cầu Hội đồng tiến hành xem xét việc thực hiện Hiệp định TRIPS mỗi hai năm. Mặc dù chưa có cuộc xem xét nào kể từ năm 1999, các thành viên dường như quan tâm đến việc tiếp tục chức năng xem xét này một cách cụ thể hơn và sẵn sàng xem xét các lĩnh vực có thể tập trung vào trong chu kỳ hai năm đầu tiên.
Phản hồi tích cực đã được nhận từ các thành viên. Chủ tịch Hội đồng mới, Đại sứ Sofía Boza của Chile, sẽ tổ chức các cuộc tham vấn trong những tuần tới để khám phá quy trình và các chủ đề có thể được xem xét trong quá trình này. Mục tiêu là sẽ xem xét vấn đề này tại cuộc họp tiếp theo, với mục đích đưa ra quyết định cụ thể về việc bắt đầu một chu kỳ xem xét mới vào tháng 7 năm 2024.
Khiếu nại vi phạm và khiếu nại tình huống
Các phái đoàn đã trao đổi quan điểm về cách thức tổ chức công việc của họ liên quan đến các khiếu nại vi phạm và khiếu nại tình huống (NVSCs). Điều này theo quyết định gia hạn nhiệm vụ của Bộ trưởng trong Tuyên bố Bộ trưởng ngày 2 tháng 3 năm 2024 (WT/L/1194) về việc xem xét phạm vi và cách thức thực hiện các khiếu nại như vậy trong khuôn khổ Hiệp định TRIPS và đưa ra các khuyến nghị cho Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 14 của WTO. Cho đến lúc đó, các thành viên đã đồng ý không khởi xướng các khiếu nại này trong khuôn khổ Hiệp định TRIPS.
Các khiếu nại vi phạm và tình huống (NVSCs) đề cập đến việc liệu và trong những điều kiện nào các thành viên có thể đưa ra các khiếu nại trong tranh chấp WTO nếu họ cho rằng hành động của thành viên khác, hoặc một tình huống cụ thể, đã tước bỏ lợi ích mà họ mong đợi từ Hiệp định TRIPS, mặc dù không có nghĩa vụ nào trong Hiệp định này bị vi phạm.
Lịch sử cho thấy các phái đoàn có quan điểm khác nhau về việc liệu có thể áp dụng các khiếu nại không vi phạm trong sở hữu trí tuệ hay không. Một số phái đoàn cho rằng NVSCs là cần thiết để duy trì sự cân bằng đúng đắn giữa quyền lợi và nghĩa vụ trong Hiệp định TRIPS và giúp đảm bảo rằng các nghĩa vụ hợp pháp không bị lách hoặc tránh né. Tuy nhiên, một số khác cho rằng không có chỗ cho việc áp dụng các khiếu nại không vi phạm trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ vì sự không rõ ràng pháp lý và những hạn chế về các linh hoạt có thể xảy ra, và vì vậy, họ ủng hộ việc cấm hoàn toàn việc áp dụng NVSCs trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.
Chủ tịch Hội đồng sắp mãn nhiệm, Đại sứ Pimchanok Pitfield, lưu ý rằng, vì thời gian gia hạn của lệnh cấm này, các thành viên nên tuân thủ theo chỉ dẫn của các Bộ trưởng và quay lại thảo luận về vấn đề này một cách thực chất, với mục tiêu tìm ra một giải pháp lâu dài.
Sở hữu trí tuệ và đổi mới
Hội đồng đã thảo luận về một tài liệu có tiêu đề “Nhận thức về sở hữu trí tuệ và người sáng tạo,” do nhóm “Các quốc gia bạn hữu về sở hữu trí tuệ và đổi mới” (gồm Australia, Canada, Liên minh Châu Âu, Hồng Kông Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thụy Sĩ, Đài Loan, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ) đệ trình. Tài liệu do Hoa Kỳ giới thiệu đã khám phá một số vấn đề về sở hữu trí tuệ có thể phát sinh đối với người sáng tạo, bao gồm cả người sáng tạo nội dung trên mạng xã hội. Tài liệu này xem xét những khó khăn mà người sáng tạo có thể gặp phải trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ, và làm thế nào các thành viên WTO có thể nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực sáng tạo thông qua các diễn đàn khác nhau.
Tài liệu đã nhấn mạnh tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ đối với các nghệ sĩ và những người sáng tạo khác để bảo vệ những đóng góp độc đáo và có giá trị của họ đối với xã hội thông qua công việc của họ, phim ảnh, âm nhạc hay các tác phẩm sáng tạo khác. Tuy nhiên, người sáng tạo thường gặp phải nhiều vấn đề tương tự như các doanh nghiệp nhỏ khi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ. Những vấn đề này bao gồm thiếu nhận thức, nguồn lực, kiến thức pháp lý, hoặc kinh nghiệm trong việc bảo vệ sở hữu trí tuệ và khai thác lợi ích từ nó. Tài liệu này cũng chỉ ra rằng thiếu kiến thức pháp lý về cách thức thực thi quyền sở hữu trí tuệ quốc tế, đặc biệt là quyền tác giả, cũng là một thách thức lớn đối với nhiều người sáng tạo.
Các vấn đề khác
Ban Thư ký đã trình bày báo cáo “Báo cáo hàng năm về thông báo và các luồng thông tin khác” lần thứ tư (IP/C/W/709). Báo cáo này chỉ ra rằng các thông báo đến Hội đồng không theo kịp sự phát triển thực tế của các luật và quy định liên quan đến TRIPS.
Chủ tịch nhắc lại rằng Điều 63.2 của TRIPS không phải là một yêu cầu chỉ thực hiện một lần, mà là một phần cốt lõi của các quy định minh bạch của TRIPS và là một phần trung tâm trong công việc thực chất của Hội đồng, vì nó yêu cầu các thành viên phải thông báo về bất kỳ luật mới hoặc sửa đổi nào. Bà kêu gọi các phái đoàn hoàn thành mọi thông báo ban đầu còn thiếu và giữ thông báo cập nhật về các sửa đổi sau này.
Tương tự đối với “Danh mục các vấn đề về thực thi”, tài liệu được Hội đồng thiết lập như một phần trong nghĩa vụ thông báo của các thành viên, Chủ tịch cho biết. Bà nhấn mạnh rằng nền tảng e-TRIPS hiện nay giúp dễ dàng thực hiện nghĩa vụ minh bạch này.
Đại sứ Pitfield đặc biệt khuyến khích các phái đoàn thông báo các thay đổi lập pháp đã được thực hiện để thực hiện hệ thống cấp phép bắt buộc đặc biệt cho việc xuất khẩu thuốc theo Điều 31bis của Hiệp định TRIPS. Hơn 50 thành viên WTO, bao gồm hầu hết các quốc gia xuất khẩu thuốc lớn trên thế giới, đã thông qua các biện pháp lập pháp cho phép họ sử dụng hệ thống này, dù là xuất khẩu hay nhập khẩu. Tuy nhiên, chỉ có 21 thành viên đã thông báo chính thức các biện pháp này.
Cùng với cuộc họp của Hội đồng TRIPS, Ban Thư ký WTO lại tổ chức một Hội thảo về việc thực hiện Điều 66.2 của Hiệp định TRIPS, diễn ra từ ngày 23-25 tháng 4. Một số đại diện của các phái đoàn tham gia hội thảo đã tham dự cuộc họp của Hội đồng TRIPS và tham gia vào các cuộc thảo luận về vấn đề này.
BT
