Thống kê cho thấy, hiện cả nước có hơn 1.300 làng nghề được công nhận và 3.200 làng có nghề. Trong số đó có nhiều làng nghề trá hình, lấy danh nghĩa làng nghề để trốn tránh các nghĩa vụ đối với xã hội, trốn các loại phí, thuế nói chung và bảo vệ môi trường nói riêng, trốn tránh các chế tài về bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, các làng nghề phân bố không đồng đều giữa các vùng, hiện nay có đến 60% các làng nghề tập trung khu vực phía bắc và chủ yếu tập trung ở các tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Ðịnh…
Miền trung chiếm khoảng 23,6%, tập trung chủ yếu ở các tỉnh như Quảng Nam, Thừa Thiên – Huế và miền nam chiếm khoảng 16,6%, tập trung chủ yếu ở các thành phố Cần Thơ, tỉnh Ðồng Nai, Bình Dương. Với sự phát triển ào ạt và thiếu quy hoạch của các làng nghề tại khu vực nông thôn, cùng với sự mất cân bằng giữa nhu cầu phát triển sản xuất và khả năng đáp ứng của cơ sở vật chất, sự lỏng lẻo trong quản lý môi trường nói riêng, hoạt động của các làng nghề đã và đang gây áp lực rất lớn đến chất lượng môi trường tại các khu vực làng nghề.
Ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề có nguồn gốc chủ yếu từ sử dụng than làm nhiên liệu (phổ biến là than chất lượng thấp), sử dụng nguyên vật liệu và hóa chất trong dây chuyền công nghệ sản xuất do khí thải chứa các thành phần đặc trưng là bụi, CO2, CO, SO2…, chất hữu cơ bay hơi. Ngoài ra, quá trình tái chế và gia công cũng gây phát sinh các khí độc như hơi a-xít, kiềm, ô-xít kim loại và ô nhiễm nhiệt. Hàm lượng bụi ở khu vực sản xuất vật liệu xây dựng tại một số địa phương vượt quá Quy chuẩn Việt Nam từ ba đến tám lần, hàm lượng SO2 có nơi vượt 6,5 lần.
Theo Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, để giải quyết tình trạng ô nhiễm làng nghề cũng như để cứu các làng nghề, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Nhiều giải pháp được đưa ra như chú trọng nghiên cứu thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường; thành lập các trung tâm bảo vệ môi trường làng nghề; xây dựng quy định, hương ước về bảo vệ môi trường ở mỗi làng nghề; tăng cường các hình thức tham gia, hỗ trợ cho các cơ quan quản lý môi trường địa phương để bảo vệ môi trường làng nghề… Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là ý thức người dân, không vì lợi ích trước mắt mà xem nhẹ việc ô nhiễm môi trường.
